ऐतिहासिक उपलब्धि : जेम्स वेब टेलिस्कोपबाट पहिलो ‘एक्सोप्लानेट’को खोज
सोमबार, असार ३०, २०८२ |
राती ९:३५ बजे
अमेरिका । एक क्रान्तिकारी उपलब्धिका रूपमा, जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपले आफ्नो पहिलो एक्सोप्लानेट (सौर्यमण्डल बाहिरको ग्रह) पत्ता लगाएको छ । जसले खगोल वैज्ञानिक अन्वेषणमा एक महत्वपूर्ण कोशेढुङ्गा चिन्हित गरेको छ। TWA 7b नाम दिइएको यो नयाँ ग्रह पृथ्वीबाट करिब १०० प्रकाशवर्ष टाढा रहेको छ।
टाढाका ग्रहहरूको प्रत्यक्ष तस्बीर खिच्न सक्ने क्षमतासँगै, जेम्स वेब टेलिस्कोपले ब्रह्माण्डबारे हाम्रो बुझाइलाई परिवर्तन गरिरहेको छ। यो खोज न केवल टेलिस्कोपको अत्याधुनिक प्रविधिको प्रमाण हो, बरु निकट भविष्यमा यस्ता धेरै खगोलीय पिण्डहरू पत्ता लाग्ने सम्भावनालाई पनि संकेत गर्छ।
बिज्ञापन
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपले एक्सोप्लानेटहरू खोज्ने तरिकामै परिवर्तन ल्याएको छ। परम्परागत विधिबाट ग्रहहरू खोज्दा ग्रहले आफ्नो ताराबाट पार गर्दा प्रकाश मन्द देखिन्छ भन्ने आधारमा ग्रहको उपस्थिति पत्ता लगाइन्थ्यो। तर, वेबको प्रविधिले प्रत्यक्ष तस्बीरमा ग्रहहरू देख्न सक्ने बनाउँछ, जसले सानो आकारका र सम्भावित रूपमा बसोबास योग्य ग्रहहरू पत्ता लगाउन नयाँ ढोका खोलिदिएको छ।
TWA 7b, जुन शनि ग्रहजत्तिकै भारी छ, त्यो तारापुञ्ज TWA 7 को वरिपरि परिक्रमा गरिरहेको छ। यो तारा मात्र ६.४ लाख वर्ष पुरानो भएको र अझै ग्रह निर्माण भइरहेको अवस्थामा रहेकोले वैज्ञानिकहरूलाई ग्रह कसरी बन्न थाल्छ भन्ने अध्ययन गर्न उत्तम अवसर मिलेको छ।
तारालाई घेरेर रहेको ग्यास र धूलोको विशाल घेराले हाम्रो सौर्यमण्डल प्रारम्भिक अवस्थाको झल्को दिन्छ। यसको अध्ययनबाट वैज्ञानिकहरूले ग्रह निर्माण हुने वातावरण र त्यसको विकासको विभिन्न चरणबारे जानकारी लिन सक्छन्।
चुनौती र वेबको समाधान
सौर्यमण्डल बाहिरका ग्रहहरू धेरै टाढा र आफ्ना ताराहरूको अत्यधिक प्रकाशले ढाकिएको हुँदा, तिनको प्रत्यक्ष छवि लिन कठिन हुन्छ। तर, जेम्स वेब टेलिस्कोपमा रहेको उच्च क्षमता भएको इन्फ्रारेड उपकरण र ‘कोरोनाग्राफ’ (ताराको प्रकाश छेक्ने यन्त्र) ले यस्तो चुनौती पार गर्न सक्ने बनाउँछ।
TWA 7b जस्तो ग्यासयुक्त ठूला ग्रहहरू पत्ता लगाउनु त ठूलो उपलब्धि हो नै, तर यो प्रविधिले भविष्यमा सानो, पृथ्वी-जस्ता पथरीला ग्रहहरू पनि प्रत्यक्ष देख्न सकिने सम्भावना बढाएको छ। यसले परग्रही जीवनको सम्भावना अध्ययन गर्न मार्ग प्रसस्त गरिरहेको छ।
यात्रा त सुरु मात्रै हो
TWA 7b को खोज केवल सुरुवात हो। जेम्स वेब टेलिस्कोपले ब्रह्माण्डमा अझ धेरै एक्सोप्लानेटहरू पत्ता लगाउने अपेक्षा गरिएको छ, जसबाट ग्रह निर्माण र जीवनको सम्भावनाका सम्बन्धमा नयाँ ज्ञान प्राप्त हुनेछ।
सन् २०२८ मा सञ्चालनमा आउने ‘एक्स्ट्रीम्ली लार्ज टेलिस्कोप’ जस्ता आगामी मिशनहरूले अझ साना र टाढा रहेका ग्रहहरू अध्ययन गर्न सक्ने क्षमताहरू प्रदान गर्नेछन्। यस्ता अनुसन्धानहरूले ब्रह्माण्डप्रतिको हाम्रो बुझाइलाई अझ गहिरो बनाउनेछ र हामी आफैं ब्रह्माण्डमा कहाँ उभिएका छौँ भन्ने विषयमा गम्भीर प्रश्न उठाउनेछन्।
सोमबार, असार ३०, २०८२
सोमबार, असार ३०, २०८२
