






विराटनगर । पानी परिरहेकै समयमा पनि गर्मी हुनु सामान्य लाग्न सक्दैन, तर वैज्ञानिक रूपमा यो स्वाभाविक प्रक्रिया हो। मनसुन सिजनमा यस्ता अवस्था किन देखिन्छन् भन्ने कुरा केही कारणहरूले प्रष्ट हुन्छ।
पहिलो, मनसुन सिजनमा वायुमण्डलमा जलवाष्पको मात्रा अत्यधिक हुन्छ, जसले गर्दा हावा ओसिलो बन्छ। जब हावा ओसिलो हुन्छ, शरीरबाट निस्किएको पसिना सजिलै सुक्दैन। पसिना शरीरमै जमिरहन्छ, जसले शरीरलाई शीतल बनाउन सक्दैन र त्यसैले गर्मीको अनुभव हुन्छ।
दोस्रो, अन्य सिजनको तुलनामा मनसुनमा जलवाष्प पनि तातिन्छ। सुक्खा हावा तातो भएजस्तै, जलवाष्पयुक्त हावा सूर्यको तापले तात्न सक्छ। तातो जलवाष्पले वायुमण्डललाई अझ गर्म बनाउँछ, जसले गर्दा मानिसलाई ‘साउना’ जस्तो अनुभव हुन्छ।
तेस्रो, पानी परेपछि बादल फाटेर घाम लाग्ने अवस्था धेरै देखिन्छ। त्यस्तो बेला सूर्यको किरण सीधै जमिनमा पर्छ र जमिनमा जमेको पानी तताउँछ। त्यसबाट उत्पन्न बाफ वायुमण्डलमा मिसिन्छ र वातावरणमा थप तातो महसुस गराउँछ।
चौथो, मनसुनमा सबै ठाउँमा एकैपटक पानी पर्दैन। कतै पानी पर्छ, कतै पर्दैन। जहाँ पानी पर्दैन, त्यहाँ घाम लागिरहेको हुन्छ र ओसिलो हावा मिसिएको गर्मीले तापक्रमको महसुस अझ बढी गराउँछ।
पाँचौं, यस्ता अवस्थाहरूमा वास्तविक तापक्रम बढी नदेखिए पनि महसुस हुने तापक्रम बढी हुन्छ। वायुमण्डलमा आद्रता अत्यधिक हुँदा तापक्रम २८–३० डिग्री मात्रै भए पनि ३५ डिग्री जस्तै लाग्न सक्छ। यही कारण मनसुनमा पनि निकै गर्मीको अनुभूति हुन्छ।
पानी परेपछि वायुमण्डल सफा हुन्छ, जसले गर्दा सूर्यको किरण विना अवरोध जमिनमा पर्न सक्छ। प्रदूषणको मात्रा घटेपछि सूर्यको ताप झन् बलियो अनुभूत हुन्छ, र वातावरण अझ गर्म हुन्छ।
यी सबै कारणहरू मिलेर मनसुनको समयमा, पानी परिरहेकै बेला पनि, धेरै गर्मीको अनुभव हुने गर्छ।