विराटनगर । नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर डा. विश्वनाथ पौडेलले हालको बैंकिङ प्रणालीमा अत्यधिक तरलता (पैसा) हुँदा समस्या उत्पन्न भएको बताएका छन्।
बुधबार पत्रकारसँगको बैठकमा गभर्नर पौडेलले भने, “हामीसँग पर्याप्त पैसा छ, तर त्यसको लगानी हुन सकेको छैन। धेरै पैसा हुँदा पनि समस्या सिर्जना हुन्छ।” यो भनाइ केन्द्रीय बैंकका गभर्नरबाटै पहिलोपटक आएको हो, जसमा “पैसा धेरै छ” भन्ने कुरा उल्लिखित छ।
बिज्ञापन
हालैका दिनहरूमा बैंकहरूमा विशाल नगद निक्षेप थुप्रिइरहेको छ, तर यी निक्षेपका तुलनामा कर्जा लगानी गर्न समस्या भइरहेको छ। गभर्नर पौडेलका अनुसार, नेपाल राष्ट्र बैंकको रिपोर्टअनुसार बैंकहरूको कुल निक्षेप आकार ७५ खर्ब १४ अर्ब रुपैयाँ पुगेको थियो, जसमा १७ अर्ब रुपैयाँको घटबढ भएको छ। त्यस्तै, कर्जा प्रवाह ५६ खर्ब ४३ अर्ब रुपैयाँ मात्र भएको छ। यसैले, बैंकहरूको कर्जा/निक्षेप अनुपात (सीडी रेसियो) ७४.४२ प्रतिशतमा सीमित रहेको छ।
जबकि, केन्द्रीय बैंकको नियम अनुसार, बैंकहरूले कुल संकलित निक्षेपको ९० प्रतिशतसम्म लगानी गर्न सक्छन्। तर, कर्जाको बजारमा मागको कमीले लगानीमा समस्या ल्याएको गभर्नर पौडेलले उल्लेख गरेका छन्।
उनले थपे, “बैंकमा पैसा थुप्रिएको छ, तर लगानीको अवसर छैन। आर्थिक क्षेत्रका सबै तहहरूमा उत्साहको कमी छ। कहिले पैसा नभएको समस्या थियो, अहिले पैसा धेरै हुँदा पनि समस्या भएको छ।”
११ खर्बमाथिको तरलता “होल्ड”
हाल बैंकिङ प्रणालीमा ११ खर्ब रुपैयाँभन्दा बढी लगानीयोग्य तरलता थुप्रिएको तथ्यांकमा उल्लेख गरिएको छ। तर, निजी क्षेत्रबाट कर्जाको माग नगरेका कारण यो रकम बैंकहरूको भल्टमै थुप्रिन पुगेको छ। यसले बैंकहरूको वित्तीय प्रदर्शनमा नकारात्मक असर पुर्याइरहेको छ भने उत्पादन क्षेत्रमा लगानी नहुनुका कारण समग्र आर्थिक वृद्धिमा पनि असर परेको छ।
“जेन–जी विद्रोह र आर्थिक वृद्धिमा चुनौती”
गभर्नर पौडेलले भनेका छन् कि पछिल्लो समयको जेन–जी विद्रोहले लगानीको वातावरणमा अझ बढी अवरोध पुर्याएको छ र यसले आर्थिक विकासलाई थप चुनौती दिने निश्चित छ।
यस्तै, विश्व बैंकले हालै नेपालको आर्थिक वृद्धिदरमा घटावटको चेतावनी दिएको छ। २०२६ मा नेपालको आर्थिक वृद्धिदर घटेर २.१ प्रतिशतसम्म सीमित हुने भई, २०२५ मा ४.६ प्रतिशतको वृद्धिको अनुमान गरिएको छ। जेन–जी विद्रोहले आर्थिक गतिविधिमा अवरोध ल्याएको र यसको पुनर्निर्माणमा समय लाग्ने भन्ने विश्व बैंकको भनाइ छ।
गभर्नर पौडेलका अनुसार, अहिले बैंकको ब्याजदर सस्तो भए पनि लगानीको अभाव निजी व्यवसायिक क्षेत्रको कमजोर मनोबलका कारण भएको छ। उनले भने, “विगतमा बैंक, बीमा, एयरलाइन्स, टेलिकम, विद्यालय र हस्पिटललगायतका क्षेत्रमा लगानी हुन्थ्यो, तर अहिले ती सबै क्षेत्र सुस्त भएको छ। कन्फिडेन्सको कमीले गर्दा लगानी सम्भव छैन।”
उनले २०५८/६० सालको १ खर्ब रुपैयाँको बजेट अहिले बढेर १८–१९ खर्ब पुगेको कुरा पनि उल्लेख गरे, तर त्यसपछि पनि लगानीको वातावरणमा कुनै उल्लेखनीय सुधार आएको छैन।
चालु पुँजी कर्जा मार्गदर्शनको आलोचना
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघले पनि हालको बैंकिङ स्थिति र लगानीको अभावको प्रमुख कारण चालु पुँजी कर्जा मार्गदर्शनलाई ठान्दछ।
महासंघका अध्यक्ष चन्द्र ढकालले हालै आयोजित ‘राष्ट्रिय आर्थिक बहस, ०.२’ कार्यक्रममा भनिरहेका छन्, “चालु पुँजी कर्जा मार्गदर्शनको कारण निजी व्यवसायिक क्षेत्रको लगानीमा उत्साहको कमी आएको हो।”
कोविड-१९ पछि लागू गरिएको चालु पुँजी कर्जा मार्गदर्शनले निजी क्षेत्रको कर्जा प्रवाहमा कडाइ ल्याएको थियो र यसका कारण बैंकमा पैसा थुप्रिएको स्थिति सिर्जना भएको हो। ढकालका अनुसार, यसले निजी क्षेत्रको लगानीको आकर्षण कम गरिदिएको छ।
पुनर्निर्माणमा समन्वयको आवश्यकता
ढकालले जेन–जी विद्रोहका कारण निजी तथा सरकारी सम्पत्तिमा आगजनी र तोडफोड भएकामा चिन्ता व्यक्त गर्दै भने, “यो समस्याबाट माथि उठ्न सरकार र निजी क्षेत्रलाई एकजुट हुन आवश्यक छ।” उनले व्यवसायिक क्षेत्रको खस्किएको मनोबललाई पुनः उच्च बनाउनु पर्ने कुरामा जोड दिएका छन्।
यसरी, गभर्नर पौडेल र उद्योग वाणिज्य महासंघका नेताहरूले मिलेर नेपालका वर्तमान आर्थिक चुनौतीहरूको समाधानमा ध्यान दिनुपर्ने समय आएको छ।
बुधबार, मंसिर ०३, २०८२
बुधबार, मंसिर ०३, २०८२
